VIET FARM HÀ NỘI:
- ML6-12 Vinhomes Green Bay, Nam Từ Liêm, TP Hà Nội.
Chồn hương là một loài động vật có giá trị kinh tế cao. Nếu được chăm sóc đúng cách, chúng có thể sinh sản tới 2 lứa trong một năm, mỗi lứa từ 4 đến 6 con. Tuy nhiên, khi áp dụng mô hình nuôi tập trung, việc không hiểu rõ cách nuôi chồn hương đúng cách có thể dẫn đến tỉ lệ đậu thai thấp, khó đẻ và gây chết cả mẹ lẫn con. Vì vậy, trong bài viết này trên Việt Farm, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn kỹ thuật nuôi chồn hương sinh sản tốt nhất, mong rằng bạn có thể tham khảo và áp dụng thành công.
Chồn hương, hay còn gọi là cầy hương, là một loài động vật phổ biến ở các vùng đồi núi, trung du và hải đảo trên khắp nước ta. Loài này được ưa chuộng vì thịt thơm ngon và bổ dưỡng, da có thể sử dụng trong ngành may mặc, và đặc biệt là tuyến xạ có mùi hương đặc trưng, được sử dụng để sản xuất mỹ phẩm, thuốc, và cà phê chồn.
Thời điểm tốt nhất để nuôi chồn hương là từ tháng 2 đến tháng 3, khi chúng thường được nuôi với mục đích thương phẩm. Sau quá trình nuôi, chồn hương có thể được xuất bán vào tháng 6 hoặc 8.
Vị trí
Chọn một vị trí cao ráo, yên tĩnh, và dễ quản lý, chăm sóc. Chuồng nên cách xa khu dân cư và tránh gần đường quốc lộ lớn. Hạn chế tiếp xúc của chồn hương với các động vật khác xung quanh.
Hướng chuồng
Thiết kế chuồng hướng về đông nam để giữ mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông.
Kết cấu chuồng
Bạn có thể tận dụng chuồng nuôi lợn cũ hoặc xây dựng một chuồng mới cho việc nuôi chồn con sinh sản. Chuồng có thể được xây dựng từ gạch mộc hoặc gạch phibro xi măng. Không cần trát tường, nhưng có thể sử dụng lưới thép B40 để tạo sự thông thoáng. Đảm bảo phần mái được thiết kế chắc chắn, nếu sử dụng tấm lợp thì hãy đóng kín để ngăn chặn chồn trốn ra ngoài và chống lại tác động của mưa gió.
Kích thước chuồng
Kích thước chuồng nên có chiều ngang khoảng 3m, chiều dài từ 5 đến 10m, và chiều cao khoảng 2m. Kích thước này đảm bảo mật độ nuôi chồn là 1 con trên mỗi mét vuông.
Bố trí trong chuồng
Trong chuồng, hãy bố trí một lối đi ở giữa. Đặt gác gỗ trên tường để chồn có thể leo trèo. Chồn hương thường ăn sạch sẽ và đi vệ sinh vào cùng một chỗ, vì vậy nên bố trí một thùng gỗ làm "nhà vệ sinh" cho chồn trong khu vực nuôi.
Xây chuồng cho chồn hương ở vị trí cao ráo, yên tĩnh dễ chăm sóc
Xây dựng một nhà nuôi rộng, có sàn bằng xi măng hoặc nền đất chắc chắn.
Mái chuồng nên được lợp bằng ngói hoặc tôn để đảm bảo bảo vệ chồn khỏi tác động của thời tiết.
Chia chuồng thành các ô có diện tích từ 5 đến 10m2, mỗi ô nuôi hai con chồn đực và cái. Tránh thiết kế chuồng quá nhỏ, vì điều này sẽ hạn chế sự vận động và hoạt động của chồn hương.
Thiết kế một cũi riêng để nuôi chồn cái trong giai đoạn mang thai và đẻ con. Cũi nên có kích thước tối thiểu: rộng 1m, dài 2m, cao 40 - 50cm, với 4 - 6 chân để nâng cao và che chắn kín đáo. Bên trong cũi, hãy bố trí ổ đẻ.
Chuẩn bị ổ đẻ bằng cách sử dụng giẻ sạch sẽ để lót bên trong. Khi đẻ, chồn mẹ sẽ dùng giẻ này để ủ ấm cho chồn con.
Đặt cũi nuôi chồn mẹ ở một vị trí kín đáo, yên tĩnh và không bị gió thổi qua.
Trong số hơn 200 chủng loại chồn hiện nay, chồn hương được coi là một giống đặc biệt. Điều đặc trưng đặc biệt của chồn hương nằm ở phần dưới bụng của con đực, cụ thể là phần giữa hậu môn và dương vật, có một túi xạ với hai lỗ thông. Trong túi xạ này, chồn hương có các tuyến xạ tiết ra chất xạ hương sánh đặc, tương tự như mật ong, nhằm hấp dẫn con cái trong mùa sinh sản.
Loại thứ nhất:
Chồn hương với lông màu xám tro hướng vàng, trên thân có 4 - 6 dãy sọc màu nhạt hơn. Cân nặng của con trưởng thành dao động từ 5 - 7kg/con, trong khi chồn cái có trọng lượng từ 3 - 5kg/con. Đây là một trong những giống chồn hương phổ biến nhất và phát triển nhanh, mỗi lứa đẻ trung bình từ 1 - 5 con. Giống này thích hợp cho việc nuôi sinh sản.
Loại thứ hai:
Chồn hương có lông màu xám tro hoặc màu mốc với tông màu đen, trên lông có thêm các vết đốm đậm hơn. Chồn này có thân ngắn, hơi mập, nhưng trọng lượng của con trưởng thành nhẹ hơn so với loại khác. Đặc điểm nổi bật của giống này là chúng thích sống độc lập, không thích sống theo bầy đàn. Chồn hương loại này có tính cách hung dữ, thường cắn nhau khi sống chung, và sau khi đẻ con, chúng có thể ăn cả con.
Loại thứ ba:
Chồn hương có lông màu vàng hoặc đốm đỏ. Trọng lượng của con trưởng thành nhỏ, đực từ 2,5 - 3kg/con và cái từ 1,2 - 1,5kg/con. Loại chồn này có tính cách khá hung dữ, nhưng lại may mắn trong việc sinh sản. Chúng có thể đẻ 2 lứa mỗi năm, với số lượng con từ 2 - 6. Đây cũng là loại chồn hương thích hợp cho việc nuôi sinh sản.
Chồn hương tại Việt Nam được chia thành 3 loại chính
Ưu tiên chọn những con chồn có lý lịch rõ ràng, có kinh nghiệm đẻ tốt và khả năng nuôi con hiệu quả.
Chọn những con chồn khỏe mạnh, nhanh nhẹn, không mắc bệnh và không có dị tật bẩm sinh.
Ưu tiên chọn con giống có bộ lông mượt, mắt sáng tinh nhanh, và mắt hơi lồi ra một chút.
Chọn con cái có cặp vú phát triển bình thường, không có khuyết tật.
Con đực cần có tinh hoàn rõ ràng ở phía sau hông.
Nên chọn những con chồn từ 8 tháng tuổi trở lên để nuôi sinh sản.
Chọn những con có trọng lượng từ 1 - 1,5kg/con để đảm bảo khả năng nuôi dưỡng và sinh sản tốt hơn. Nếu con quá nhỏ, chúng sẽ khó thích nghi và có khả năng ăn kém, khó nuôi.
Không nên bắt chồn hương từ rừng về nuôi sinh sản vì quá trình thuần dưỡng sẽ tốn thời gian và công sức.
Để đạt hiệu quả sinh sản cao, nên duy trì tỉ lệ con đực và con cái là 1 : 1. Chồn hương có tính chung thủy, vì vậy nếu có quá nhiều con cái mà ít con đực, tỉ lệ phối giống và hiệu quả sinh sản sẽ không cao.
Khi vận chuyển giống chồn, nên thực hiện vào ban ngày khi chúng đang ngủ để giảm thiểu nguy cơ phá chuồng.
Khi còn nhỏ, nếu đặt con chồn nằm ngửa lên, ta sẽ thấy gai giao cấu xuất hiện ở phần hậu môn.
Khi trưởng thành, chồn hương đực có thân hình to lớn hơn và nhanh nhẹn hơn so với cái.
Ở phía sau lưng, con chồn hương đực có tinh hoàn lớn và rõ ràng.
Đặc biệt, chồn hương đực có tuyến xạ tiết ra chất xạ hương có mùi rất thơm.
Khi còn nhỏ, khi đặt con chồn nằm ngửa lên, ta không thấy có gai giao cấu lồ ra.
Khi trưởng thành, chồn hương cái có 6 vú, được chia đều cho 2 bên.
Thức ăn đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi chồn hương sinh sản. Chồn hương là loài động vật hoang dã có thói quen săn mồi vào ban ngày và ngủ vào ban đêm. Diện mạo thức ăn của chồn hương rất đa dạng và bao gồm:
Động vật nhỏ như thằn lằn, cóc, ếch nhái, chuột, sâu bọ, kiến, mối, sâu côn trùng, trứng, chim nhỏ, cá giun đất, giun quế, các loại động vật này có ít mỡ và nhiều chất đạm.
Quả ngọt như chuối, mít, dứa, mãng cầu, hạt cà phê, xoài, quả vả.
Hạt ngũ cốc như gạo, ngô, đậu tương.
Rau xanh, cỏ xanh, rơm khô.
Chất lượng dinh dưỡng có trong thức ăn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và sinh sản của chồn hương. Thức ăn cần phải giàu dinh dưỡng, sạch sẽ và an toàn.
Khi mua thức ăn dự trữ, người nuôi nên có kế hoạch bảo quản để tránh ẩm mốc. Tốt nhất là nên kê cao thức ăn khoảng 10 - 20cm so với mặt đất và lưu trữ nó trong kho khô ráo, thoáng mát. Đồng thời, cần thực hiện việc dọn dẹp và phun thuốc sát trùng định kỳ.
Ngoài ra, cũng có một số máy móc hỗ trợ chăn nuôi chồn hương sinh sản như máy băm nghiền đa năng (có thể băm nhỏ rau củ, nghiền cua ốc, nghiền gạo, ngô, đậu tương...) và máy băm rau cỏ, củ quả (được sử dụng để băm nhỏ rau xanh và các loại củ quả, nhằm cung cấp thức ăn đa dạng cho chồn hương).
Cung cấp thức ăn đầy đủ giúp chồn hương sinh sản tăng năng suất
Áp dụng cách chế biến thức ăn cho chồn hương khi không có đủ nguồn thức ăn từ động vật nhỏ, bạn có thể thực hiện như sau:
Cho chồn nhịn đói 1 - 2 bữa, sau đó cho chúng ăn chuối chín đã bóc vỏ, mỗi bữa 1 - 2 quả.
Hai bữa tiếp theo, nấu cháo đường và trộn lẫn với chuối chín để chồn ăn.
Ngày tiếp theo, nghiền nhuyễn chuối và trộn với cháo đường. Quá trình này giúp chồn dần làm quen với món cháo đường.
Đối với thịt động vật và tôm cua:
Cắt nhỏ thịt động vật và tôm cua, sau đó nấu cháo để chồn ăn.
Nấu cháo hoặc cơm với cá biển đã cắt nhỏ để chồn ăn, nhằm bổ sung đạm cho chúng.
Cho chồn ăn thêm mít, chuối và đu đủ chín trong suốt thời gian ban ngày.
Nghiền nhỏ các loại hạt ngũ cốc, sau đó nấu cùng với đường thành cháo đặc để chồn ăn. Trung bình, mỗi con ăn khoảng 2 lạng/ngày.
Nước uống cho chồn hương sinh sản cần phải được đảm bảo sạch sẽ và không gây ô nhiễm. Nếu sử dụng nước từ sông, suối, hoặc giếng khoan, cần thực hiện quá trình xử lý nước để loại bỏ các tạp chất có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chồn.
Nước uống cho chồn hương nên có nhiệt độ trong khoảng 20 - 25 độ C. Đảm bảo rằng nước không quá lạnh hoặc quá nóng, tạo điều kiện thuận lợi cho chồn hương sinh hoạt và sinh sản.
Độ pH của nước uống cho chồn hương nên thấp hơn 7.Môi trường nước không quá kiềm, giúp duy trì sự cân bằng pH trong cơ thể của chồn hương.
Các yêu cầu trên đề cao chất lượng và độ an toàn của nước uống cho chồn hương sinh sản, nhằm đảm bảo sức khỏe và hiệu suất sinh sản tối ưu của chúng.
Con chồn hương trong môi trường tự nhiên có thể đẻ một lứa trong vòng một năm, với số lượng con từ 1 đến 6 con.
Chồn hương nuôi theo hình thức trang trại tập trung thường bắt đầu có dấu hiệu động dục từ khoảng 8 tháng tuổi. Chúng có thể đẻ 2 lứa trong một năm, với số lượng con trung bình từ 4 đến 6 con mỗi lứa. Tuy nhiên, việc phối giống nên được thực hiện khi chồn hương đạt đến 10 tháng tuổi. Trường hợp lần phối đầu tiên không thành công, cần để cách nhau từ 28 đến 30 ngày trước khi tiến hành phối giống lại.
Chồn hương có thân hình nhỏ, trọng lượng dao động từ 2 đến 6kg/con. Mùa sinh sản tập trung chủ yếu từ tháng 4 đến tháng 6, và tuổi động dục cũng như chu kỳ động dục không rõ ràng.
Trong giai đoạn động dục, chồn hương cái thường ngừng ăn trong khoảng 2 đến 3 ngày. Chúng di chuyển nhiều hơn trong chuồng và có xu hướng phá chuồng. Bên cạnh đó, chồn hương cái cũng phát ra tiếng kêu "khìn khịt", giống như một tín hiệu để thu hút chồn hương đực.
Trong thời gian này, chồn hương đực sẽ tiết ra một mùi hương thơm lừng, được gọi là xạ hương, nhằm thu hút chồn hương cái.
Tự nhiên của phối giống
Nếu chồn hương đực và chồn hương cái có những biểu hiện động dục như đã mô tả, chồn hương cái sẽ được thả ra. Điều đáng chú ý là chồn hương có tính tự nhiên khi đến tuổi "yêu đương" sẽ tự tìm và chọn bạn tình, không thể ép buộc chúng theo ý muốn của người nuôi.
Quan sát và xác định thụ thai
Thực hiện quan sát thường xuyên trong vài ngày để xem xét sự tương tác giữa hai con chồn. Nếu nhìn thấy hành vi cắn nhau xảy ra, đó là dấu hiệu chồn hương cái đã thụ thai.
Lúc này, người nuôi cần bắt con chồn hương cái ra khỏi chuồng và nuôi nhốt chúng riêng biệt, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chăm sóc.
Công thức phối trộn thức ăn tinh trong thời kỳ phát dục, phối giống như sau:
Nguyên liệu |
Tỉ lệ |
---|---|
Bột ngô |
30% |
Bột cám |
35% |
Bột cá (bột thịt) |
22% |
Đậu |
10% |
Bột xương |
2% |
Muối ăn |
0,6% |
Rau, thành phần vitamin bổ sung |
4% |
Thời gian mang thai:
Thời gian mang thai của chồn hương thường kéo dài từ 85 đến 90 ngày. Trong suốt giai đoạn này, việc cung cấp đủ lượng thức ăn là rất quan trọng.
Chế độ ăn uống:
Chồn hương cái nên được cho ăn 2 bữa trong ngày, với bữa sáng là bữa phụ và bữa tối là bữa chính, tương thích với tập tính ăn uống của chúng. Tuy nhiên, không nên cho chồn ăn quá nhiều thức ăn, đặc biệt là trong lứa đầu. Việc ăn quá nhiều có thể gây khó khăn trong quá trình đẻ, thậm chí gây tử vong cho cả mẹ lẫn con.
Chế biến thức ăn:
Thức ăn cho chồn hương cái cần được nấu chín kỹ để tiêu diệt hoàn toàn các mầm bệnh gây hại có thể tồn tại trong thức ăn.
Bổ sung dinh dưỡng:
Khoảng 30 ngày trước khi chồn hương cái dự kiến đẻ, cần bổ sung thêm vitamin B complex và vitamin tổng hợp để tăng cường sức khỏe và khả năng đề kháng của chồn hương cái, giúp chống lại các bệnh tật có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chồn mẹ và chồn con.
Biểu hiện chuẩn bị đẻ:
Từ 1 đến 4 ngày trước khi đẻ, con cầy hương sẽ có những biểu hiện như cắn phá chuồng lưới, nằm nghiêng, thở dốc liên tục, vú căng đỏ và bụng phình to. Trong thời điểm này, lót ổ đẻ bằng giẻ để tạo môi trường thuận lợi cho chồn hương.
Quá trình đẻ:
Chồn hương thường có xu hướng đẻ vào ban đêm. Người nuôi nên theo dõi và cung cấp đủ nước để hỗ trợ chồn hương đẻ trong trường hợp gặp khó khăn. Điều này quan trọng vì nếu chồn hương mẹ kiệt sức hoặc thiếu nước trong quá trình đẻ, chúng có thể cắn đứt cả con.
Trường hợp đẻ khó:
Có những trường hợp khi chồn hương gặp khó khăn trong quá trình đẻ, bao gồm thai quá lớn và lần đầu đẻ của chồn mẹ. Trong trường hợp này, có thể sử dụng thuốc giảm đau AnagilC với liều lượng từ 0,2 - 1ml/con/ngày tiêm vào bắp, kết hợp sử dụng thuốc an thần. Việc tiêm thuốc phải được thực hiện trong chuồng riêng biệt. Nếu không có hiệu quả, chồn con phải được tách ra khỏi chồn mẹ.
Chăm sóc ăn uống cho cầy hương mẹ:
Chồn mẹ cầy hương có tổng cộng 6 vú chia thành 2 hàng hai bên. Để đảm bảo sữa cho đàn con lớn đồng đều, trong trường hợp đẻ 6 con một lứa, cần can thiệp để hỗ trợ cho các con bú sữa mẹ theo phiên. Việc này đảm bảo rằng mỗi con sẽ được tiếp xúc với sữa mẹ trong khoảng thời gian chính xác, thường kéo dài khoảng 10 ngày.
Chăm sóc con chồn hương:
Con chồn hương mới sinh sẽ mở mắt từ 7 đến 10 ngày sau khi sinh. Sau thời điểm này, chồn mẹ có thể ủ và chăm sóc chúng liên tục. Trong giai đoạn này, cần cung cấp đủ thức ăn giàu dinh dưỡng để đảm bảo cung cấp sữa cho con. Chồn mẹ nên được cho ăn 2 bữa/ngày, một vào buổi sáng và một vào buổi tối.
Có thể phối trộn thức ăn cho cầy hương mẹ theo công thức sau:
Nguyên liệu |
Tỉ lệ |
---|---|
Gạo |
28% |
Bột ngô |
25% |
Bánh đậu |
5% |
Bột khoai lang |
10% |
Bột mạch |
5% |
Bột cá (bột thịt) |
24% |
Bột vỏ hến |
1% |
Bột xương |
1% |
Các nguyên liệu khác |
1% |
Rau xanh |
200gr |
Sau khoảng 28 - 30 ngày, chồn con sẽ mở mắt và bắt đầu tự đi khám phá để tìm thức ăn. Trong giai đoạn này, để tập ăn cho chồn con, có thể đưa vào chuồng vài quả chuối chín đã bóc vỏ. Tuy nhiên, cần đảm bảo không để lại thức ăn dư thừa trong chuồng để tránh tạo điều kiện cho sự sinh mầm bệnh.
Chồn cái sẽ tiếp tục cho con bú sữa từ lúc mới sinh đến khoảng 30 - 40 ngày tuổi. Đây là giai đoạn quan trọng để con chồn được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng từ sữa mẹ.
Khi chồn con đạt từ 1 - 1,5 tháng tuổi và trở nên khỏe mạnh, nên tách chúng ra khỏi mẹ. Sau khi tách mẹ, chồn con thường thích được vuốt ve, lại có tính hiếu động. Người nuôi nên tăng cường tiếp cận, tạo sự quen thuộc và chăm sóc cho chúng. Có thể bồng bế chồn con như cách chăm sóc chó, mèo, tạo môi trường yên bình, ấm áp và đầy yêu thương. Tuy nhiên, cần tránh tạo ra tiếng động mạnh để không gây khó chịu cho chồn con.
Sau khi chồn con được tách ra khỏi mẹ, cần lưu ý bổ sung thức ăn cho chồn mẹ để phục hồi sức khỏe và chuẩn bị cho lứa sinh con tiếp theo. Điều này đảm bảo rằng chồn mẹ sẽ có đủ năng lượng và dinh dưỡng để đối phó với quá trình sinh sản tiếp theo.
Có thể áp dụng công thức sau:
Nguyên liệu |
Tỉ lệ |
---|---|
Bột ngô |
30% |
Gạo |
25% |
Cám |
15% |
Bột cá (bột thịt) |
16% |
Bánh đậu |
10% |
Bột xương |
2% |
Muối ăn |
1% |
Vỏ hến |
1% |
Thường xuyên vệ sinh máng ăn và máng uống bằng cách ngâm và cọ rửa trong nước nóng hoặc dung dịch sát trùng formol 1% trong khoảng 10 - 15 phút, sau đó rửa sạch và phơi nắng để khô.
Vùng xung quanh chuồng cần được quan tâm đến việc tiêu diệt vi khuẩn và ký sinh trùng. Định kỳ phun khử trùng bụi rậm, cây cối và sử dụng thuốc sát trùng hoặc vôi để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
Cũi nuôi chồn cần được dọn dẹp thường xuyên và tiến hành sát trùng bằng dung dịch formol 2% hoặc crezin 3% để tiêu diệt các tác nhân gây bệnh.
Đảm bảo sạch sẽ trong chuồng nuôi và thực hiện việc sát trùng định kỳ ít nhất 2 lần mỗi tháng. Có thể sử dụng các dung dịch sát trùng như RTD-Iodine, Benkocid (Navetco), Hankon WS (Hanvet) để tiêu diệt vi khuẩn và đảm bảo môi trường sạch sẽ cho chồn.
Khi có chồn bị bệnh trong chuồng, cần tách riêng và tiến hành chăm sóc đặc biệt. Điều này giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong đàn chồn và bảo vệ sức khỏe chung.
Cầy hương là một loài động vật dễ nuôi, có khả năng chăm sóc con tốt, ít mắc bệnh và có khả năng sinh sản tốt. Việc nuôi cầy hương để tạo ra sản phẩm hương thịt hoặc cung cấp giống cho các hộ nuôi khác đang trở thành một hướng đi mới trong ngành nuôi trồng. Mô hình nuôi cầy hương đã phát triển rộng rãi ở nhiều địa phương trên toàn quốc và mang lại nguồn thu lớn cho người dân.
Bạn có thể áp dụng các kỹ thuật nuôi chồn hương sinh sản đã được trình bày để làm nền tảng kiến thức cho quy mô nuôi chồn hương của mình. Chúc bạn thành công trong việc nuôi chồn hương và tận dụng tiềm năng kinh tế mà nó mang lại!